SIKÇA SORULAN SORULAR

Boyanmış tekstil ürünlerinde çeşitli nedenlerle oluşmuş hatalı (dalgalı) boyama.

Öteki sistemlere göre daha hızlı, gelişmiş yeni bir iplik eğirme yöntemi. Kaba ve orta numaralı ipliklerin üretiminde, teknik ve ekonomik açıdan üstünlükleri vardır. Open-end sisteminin adı “açık uç” sistemi olarak Türkçeleştirilmiştir.

Kasar, kasarlama, kastarlama veya beyazlatma da denir. Başta pamuk olmak üzere keten, ipek ve yün elyafa ve bu elyaftan yapılmış tekstil ürünlerine parlak bir beyazlık kazandırmak ya da tekstil ürünlerinin daha açık ve parlak renklere boyanabilmesini sağlamak için uygulanan beyazlatma işlemi.

Son işlem, bitim veya son terbiye işlemleri de denir. Tekstil ürünlerinin özelliklerini, tutumunu ve görünümünü geliştirmek, kullanım amaçlarına uygun bi yapı kazanmalarını sağlamak için, ön terbiye ve renklendirme işlemlerinden sonra yapılan işlemlerin tümü. Şardonlama, kalandırlama gibi mekanik bitim işlemleri olduğu gibi, buruşmazlık, yumuşatıcılık gibi kimyasal bitim işlemleri de vardır.

Tekstil liflerinin türlerine, şekillerine ve boyarmaddenin kimyasal özelliğine göre değişen, mekanik ya da kimyasal yöntemlerle, ısı ve su devinimi yardımıyla boyarmadde moleküllerinin belirli bir sürede boya banyosundan elyafa geçerek bağlanmaları ile gerçekleşen renklendirme işlemi.

Tekstil ürünlerinde kullanılan doğal ve sentetik boyarmaddelerin kullanıldıkları ortam ve diğer dış etkilere karşı niteliklerini koruma gücü. İki tür dış etki vardır: 1. Işık, su, yıkama, ütü, sürtünme, ter gibi günlük kullanımdan gelen etkiler; 2. Kasarlama, dinkleme, merserizasyon, klorlama, asitleme, karbonizasyon gibi üretim sürecinde kumaşa uygulanan işlemlerin etkileri

1. İplikleri oluşturacak elyafın sarmal biçimde, ipliğin ekseni etrafında döndürülmesi sonucu elde edilen biçim. Bu işlemle, liflerin sıkıca birbirine yapıştığı, sağlam ve düzgün bir iplik üretilir. 2. Bir seferde bükülmüş ip miktarı. 3. İplik bükümünde bir metredeki dönüm sayısı.

Bürümcük (crimped fabric), ham ipeğe, pamuk veya keten ipliği karıştırılarak bezayağı dokuma tekniğine göre yapılan bir kumaştır. İnce seyrek dokulu krepon görünüşündedir. Bürümcük kumaşlar, atkısı ve çözgüsü çok iyi büküldüğünden dokuma kıvrımlı ve yumuşak olur.

Bürümcük kumaşlar genellikle beyaz ve krem rengindedir. Beyaz çözgü telleri arasına, pamuk ipliği karıştırılmışsa, dokuma kumaş yapısı biraz daha sert olur. Bu tür bürümcüklere hilali denir. Kadın giysilerinde iç gömleği olarak kullanılır. Eskiden iç çamaşırları, yatak çarşafları bürümcükten yapılırdı.

İplik yapım sürecinde hammadde durumundaki şerit ya da fitili, elyafı düzgün ve koşut bir duruma getirerek inceltmek için, çekme makinelerindeki değişik hızlarda dönen, birbirine teğet olan, eşit çaplı silindirler arasından geçirme işlemi.

Çeşitli etkiler karşısında kumaş boyutunun değişmesini önlemek için yapılan bitim işlemi. Bunlar, lif elementleri arasındaki boşlukların üreformaldehid, glioksal, dimetiloletilenüre, diklorpropanol, epiklorhidrin, sulfonyumbetain gibi bazı maddelerle doldurulması; mamulün, selüloz makromolekülleriyle tepkimeye girebilen bifonksiyonel bileşiklerle işlem görmesi; bitim işlemleri sırasında kumaşların fazla gerilme ve çekilmesinden kaçınılması ve sanforizasyon işlemi gibi önlemlerdir.

9000 m uzunluktaki ipliğin inceliğinin gram cinsinden ağırlığıyla bağlantılı anlatımıdır. İpliğin 1g’ı 9000 m ise inceliği bir denyedir. Daha çok doğal ipek, yapay ve sentetik elyaf için kullanılan bir ölçü sistemidir.

Tekstil ürünlerinin yüzeylerinde basma ve boyama teknikleriyle, ana yapılarında dokuma ve örme teknikleriyle, çizgi, leke, renk, biçim, doku, örgü ve düğüm gibi öğeler kullanılarak oluşturulan somut ve soyut görüntüler.

Son yıllarda çokça tercih edilen dijital baskı kumaşları bilgisayar üzerinde ayarlanan ve istenilen her deseni birebir düz bir kumaşa aktarabildiğimiz bir kumaştır. Tekstil dünyasında artık önemli bir yer kaplamaktadır çünkü hem giyim hem de kumaşlarda seçenekler sonsuzdur. Geleneksel emprime baskısından farkları ise her renk tonunun görülebilmesi, yüksek çözünürlüklü olması ve daha uzun soluklu kullanılabilir olmasıdır. En büyük fark ise emprime baskısının kumaşı tabaka gibi kaplayarak hava geçirgenliğini azaltmasıdır ama dijital baskı kumaşlarında kullanılan organik boyalar sayesinde kumaşın hava alması sağlanmaktadır. Günümüzde kendimizi düşündüğümüzün yanı sıra doğamızı da düşünmemiz gerektiği için dijital baskı kumaş çeşitlerinin kullanım süresince ekolojik dengeyi bozmadığını unutmamakta fayda var. Uzun vadede ekonomik olması ve beklenileni fazlasıyla karşılaması nedeniyle en çok tercih edilen baskı türü olmaya ilerlemektedir.

Poliüretan elastomer elyafın uluslararası sözleşmelerdeki adı. Esneme özelliği ve yırtılmaya direnci çok yüksek bir elyaf. Yırtılmadan %500-800 uzatılabilir. Çekme kuvveti kalktıktan sonra başlangıçtaki boyuna kısalır.

1. Değişik yöntem ve boyarmaddelerle kumaş üzerinde desen basma işlemi. 2. Bu işlemi görmüş ipekli, yünlü vb. kumaş.

Süslü ve değişik türde kumaş. Malzeme, örgü, boya, vb. etkenlerin değişik kullanımıyla alışılmışın dışında bir görünüm verilmiş karmaşık yapılı özel kumaş.

(Fr. fixation) Sabitleştirme, fikse de denir. Boyacılık ve basmacılıkta, boyarmadde moleküllerinin, kuru ısı ya da buhar ile yapılan, liflerin içinde kalıcı olarak yerleşerek bağlanmasını sağlayan işlem.

(Rus. horoşo) Her iki yüzü de bir sıra düz, bir sıra ters ilmek sıralarından oluşan örme kumaşın örgüsüdür. Bu örgüyle örülen kumaşın iki yüzünde de aynı enine yollardan oluşan yapısal görünüm vardır.

Boyanan ya da baskı yapılan tekstil ürününün güneş ışığına karşı renk direncinin ölçüm sonucu değeri. Işık haslığı, boyarmaddenin grubuna, baskı ya da boyamadaki renk şiddetine, ürünün dokuma ve yüzey özelliklerine bağlıdır.

1. Kadın dış giyimi, tişört ya da nitelikli spor giyiminde kullanılan örme kumaşlar. 2. Bu kumaşların örüldüğü makinelere verilen ad. İnterlok makineleri yuvarlak, iki raylı (yataklı) kancalı dilli ya da esnek uçlu iğnelidirler. İnterlok örgü, bu makinelerde iğne raylarının karşılıklı olarak yerleştirilmesi, tüm iğnelerin değişimli olarak çalıştırılmasıyla üretilir.

Dokuma, örme ve dikimin temel elemanı olarak kullanılan, pamuk, keten, yün, ipek, naylon vb. tekstil hammaddelerinin kesiksiz ve kesikli liflerinin birlikte bükülmüş ve çekilmiş durumu.

1. İpliğin uzunluğu ile ağırlığı arasındaki ilişkiyi belirten, ipliğin incelik derecesini gösteren değer. 2.Belli amaçla kullanılan sistem ve değerler. “Numara”, “Denye”, “Tex” ipliklerin incelik derecesini saptayan sistemlerdir.

1. İpliğin uzunluğu ile ağırlığı arasındaki ilişkiyi belirten, ipliğin incelik derecesini gösteren değer. 2.Belli amaçla kullanılan sistem ve değerler. “Numara”, “Denye”, “Tex” ipliklerin incelik derecesini saptayan sistemlerdir.

1. Jakar tezgahında dokunmuş kumaş. 2. Elle ya da örgü makinesi ile, jakarlı kumaş örneği yapılan örme işi.

1. Tek raylı (yataklı), kancalı dilli ya da esnek uçlu iğneli, yuvarlak örgü makinelerinde iğnelerin tümünün çalıştırılmasıyla üretilen bir düz örgü. 2. Jarseden yapılmış ya da esnek örgülü giysi.

Bir örgü yüzey türü. İki raylı(yataklı)kancalı dilli ya da esnek uçlu iğneli yuvarlak örgü makinelerinde, yan yana yerleşimli iki farklı ray iğnesinin seçimli olarak çalışmasıyla üretilir.

İpek,pamuk,yün,viskon gibi degişik elyaf ve bunların karışımı çok bükümlü ipliklerden,degişik örgülerle(bezayagı,saten,krep gibi) dokunan,kendine özgü kıvrımlı görünüşü olan hafif gramajlı kumaşlar. Elyaf, iplik, büküm ve örgü türüne göre değişik adlar alır.

Dogal, yapay ve sentetik lif ya da maddelerden, dokuma, örme ya da dokusuz yüzey yöntemleriyle; giysi,döşeme vb. kullanım alanları için üretilen, tabaka biçiminde tekstil ürünü. Üretiminde kullanılan malzemeye ,üretildikleri yöreye ve uygulanan yapım tekniğe göre ad alan değişik kumaş türleri vardır.

Bir metrekarede kumaşın gram cinsinden agırlıgı(g/m2) .Kumaş gramajları,kullanım yerlerine, malzemesine,iplik numara ve sıklıgına ,dokuma ve apre işlemlerindeki degişimlere,apre işlemlerindeki hammadde kayıplarına baglıdır.

Dokuma ve örmede kullanılan ipliklerin yapılabildigi her türlü ince,uzun temel malzeme.Gerekli uzunluk,incelik,yumuşaklık,saglamlık ve esnekligi olan;sarılma,egrilme ve katlamaya uygun,dogal ya da yapay olarak elde edilen tekstil maddeleri.Tekstil liflerin sayısı 1000’ in üzerindedir.Kalınlıkları 10-45 mikron;uzunlukları 15-450 mmdır.Dogal,yapay ve sentetik elyaf olarak üç ana gruba ayrılır.

Sentetik elastomer elyafın ticari adlarından biri.İlk olarak 1958’de A.B.D.’de üretilen bu elyaftan yapılan ipligin esneklik ve direnci öteki sentetik ipliklerden daha yüksektir. Esnek kumaş üretiminde kullanılır.

1.Kimyasal bir yöntemle parlaklık verilmiş pamuk ipliği.2.Bu iplikle yapılmış olan tekstil ürünü.

Muslin, son derece ince ve gevşek dokunmuş bir pamuklu kumaştır. Büyüklüğüne, ağırlığına, kaplamasına, rengine vb. Bağlı olarak birçok farklı muslin bezi vardır.

Birçoğu, adını ilk yapıldığı yer olan Musul şehrinden aldığına inanıyor.
En eski pamuklu bezlerden biri olan muslin kumaşı Hindistan’da el dokuması yapılıyordu ve Avrupa ülkeleriyle ticarette son derece popüler hale geldi.

Muslin, yumuşak, hafif ve saf hissi ve dokusuyla yıllar içinde çok sevilen bir kumaş haline geldi.
Peki neden Müslin kumaş bu kadar önemli ? Bebeğinizin cildinin sizinkinden çok daha hassas ve hassas olduğunu biliyoruz.
Bir bebeğin cilt bariyeri bir yetişkininkinden % 30 daha incedir ve bu da onların sıcaklık değişikliklerine kolayca uyum sağlamasını zorlaştırır.
Bebeğinizin cildi de iki kat daha hızlı nem kaybeder ve bu nedenle kolayca kuruyabilir ve pul pul olabilir.
Bu yüzden bebeğinizin masum cildi en iyi bakımı ve en nazik kumaşları hak ediyor.

Çözgü ripsi örgüsünde klasik bir dokuma.İpekli olanları kadın giyiminde,yünlü ya da pamuklu türleri giysilik,paltoluk ve döşemelik olarak kullanılır.

1.İğne,tığ,şiş ve mekik yardımıyla elde ya da makinede tek iplik ve ilmik sistemiyle oluşturulan tekstil yapıları.2.Atkı ve çözgü ipliklerinin belirli bir düzene göre kesişerek bağlanmalarından oluşan yapı.3.Bu yapıları oluşturan bağlantı sistemi.

1.Triko da denir.Tıg,şiş,iğne ya da örme makinesi yardımıyla ve genellikle tek iplik sistemiyle ipliği kendi üzerine çeşitli biçimlerde ilmikleyerek bir tekstil yapısı elde etme yöntemi.Tek iplikli örme ve çözgülü örme olmak üzere iplik veriliş durumuna göre ikiye ayrılır.Makine yapısına göre de düz örme ve yuvarlak örme olmak üzere iki sistemi vardır.Ancak örmecilikte iğne-iplik ilişkisi de önemli olduğundan,iğne ve ipliğin devinimine göre;iğne sabit-iplik devingen,iğne devingen-iplik sabit şeklindede sınıflandırılır.

Kumaş yapım tekniği ve dokusu ne olursa olsun hammaddesi pamuk olan dokumalara pamuklu kumaş denir.Kumaş tanıtımı ve sınıflandırmasında en geöçerli yöntem hammaddesinin türünü kullanmaktır.Pamuklu kumaşlar:diril,diagonal,gabardin,blucin(blue jean),krep,pazen,patiska,kaput bezi,pamuklu jorjet,muslin,organze,vual,santuk etamin,gaz bezi,zefir,tülbent,mermerşahi,basma,poplin,otoman,opal,branda bezi,çarşaflık,gömleklik,pijamalık.

Yüzeyinin parlak olması kumaşın çekiciligini arttıran olumlu bir özelliktir.Kaba yüzeylere gelen ışınlar yüzeye göre değişik açılarda yansır.Parlaklığı veren yansıyan ışıkların aynı açıda olmasıdır.Kumaşlarda parlaklık değişik yollardan elde edilir.Uzun kesikli elyaf kullanımıyla oldukça düzgün kumaş yüzeyi oluşturulur, bu da doğal bir parlaklık sağlar.Saten dokuma ve bazı apre maddeleri de parlaklık sağlar.En parlağından başlıyarak lifler parlaklarına göre şöyle sıralanırlar:Rejenere selülozik elyaf,poliamid,polyester,ipek,keten,pamuk,yün.

İnce tarak ta denir. Tarak makinelerden sonra pamuğu bir kez daha tarayan,çok kaliteli ve çok ince pamuk ipliği üretiminde kullanılan bir makine.Makine pamuk kitlesindeki kısa elyaf ve yabancı maddeleri ayıklar,lifler koşut ve kolay çekilebilir duruma getirilir.Pamuk kaybı,karde ipliğine oranla %25-30 daha fazladır ve maliyeti yükseltir.

Bir sentetik elyaf.Bir organik asit ile bir organik Alkolün polikondansasyonu sonucu oluşur.Güve,mantar ve küf gibi biolojik etkenlere,ısıya,ışığa,radyoaktif ve mor öteşi ışınlarına karşı dayanaklılığı yüksektir.Zayif alkalilere,hemen hemen tüm i-norganik asitlere karşı dayanıklıdır;derişik sülfürik asitte çözülür.En çok rastlanan polyester elyaf tereftalik asit ve etilen glikolün polikondansasyonuyla oluşmuştur.Terinen,dacron,Kodel,vikron,trevira,tergal,terlenka,lavsan,teteron,terital,fortrel,avitron,vestan,diolen gibi türleri vardır.Kullanım alanı çok geniştir,yün keten ve pamukla karıştırılarak da kullanılır.Dağınır,azolik ve küpe boyarmaddeleriyle boyanır.

Geleneksel anlamda poplin kumaş ince ipek çözgü iplikleri kullanılarak yapılan düz bir dokumayken artık %100 pamuktan üretiliyor, bu onu hafif kılsa da kumaş yine de gücünden bir şey kaybetmiyor. Poplin kumaşın diğer katkı maddeleri ise yün, poliblend, saten, suni ipek, ya da ipektir, ancak temelde poplin kumaş hep aynı kalır. Ev tekstilinde özellikle nevresim takımı yapımı için yaygın olarak kullanılır. Bunun yanı sıra yaz ayları için ideal olan gömlek yapımında da sık kullanılır.

Yaz ayları demişken, bu sıcak havalar için ideal bir şekilde tasarlanmış kumaşlardır. Özellikle %100 pamuk içerikli kumaşların nem ve ter tutma özelliği bulunmaz. Yumuşak tuşesiyle ciltte ferah bir etki yaratır. İnce ve hafif yapıları ile sıcak yaz mevsiminin vazgeçilmez bir parçasıdır.

Bir bitim işlemi. Pamuklu kumaşlara yıkandığında çekmelerini önlemek amacıyla uygulanır. Kumaşın defalarca yıkama sonrası alacağı ölçülere sokulması esasına dayanır. Nemlendirme, buharlama ve gevşetme işlemleri somucu atkı ve çözgü yönünde çekmezlik sağlanır .

Şardon makinelerinde kumaş ya da örgü yüzeylerin mekanik olarak tüylendirildiği bir bitim işlemi. Bu işlemde lif uçları kumaşın yüzeyine çıkarılarak bir hav tabakası oluşturulur. Bu hav tabakasına yatırma, dikleştirme, kesme gibi istenilen biçim verilerek kumaşa özel bir görünüm kazandırılır. İşlem sonucu kumaşın sertliği de giderilir daha dolgun, yumuşak ve yünsü bir tutum elde edilir; doku, desen, ve renk geçişleri yumuşar; ısı yalıtma özelliği artar.

İpek ve pamuktan dokunarak işlenen, parlak ve pürüzsüz görüntü sağlayan kumaş türüne saten kumaş denir. Dantel kumaşları olarak da kullanılan bu kumaş türü daha çok gelinliklerde tercih edilmektedir. Dantel kumaşın en büyük avantajı birçok alanda kullanılabilmesi ve güzel görüntü vermesi. Saten kumaşlar içerisinde düşes saten de sıklıkla kullanılan türüdür.

Ağırlık numalalandırma ilkesine dayanan uluslar arası iplik numaralama sistemi. Bu sistemde ipliğin numarası değişmeyen bir uzunluk birimindeki lif demeti ya da ipliğin ağırlığınbsaptanması sonucu bulunur. 1000 mlik ipliğin gram cinsinden ağırlığı ile gösterilir. Buna göre 1000 m uzunluğundaki bir iplik 1 gr ise 1 teks’dir.

(Lat. Textilis, Fr., İng textile). Tekstil terimi, dar anlamda dokuma ve dokumacılık, mensucat anlamında kullanılır. Geniş anlamda doğal ya da yapay liflerden değişik teknik ve yöntemlerle iplik yapımı, dokuma, örme ya da her tipte dokusuz yüzey elde etme süreci ile bu ürünlere uygulanan boyama, baskı, dikiş gibi işlemleri ve bu alandaki her tür sanatsal çalışmaları içerir.

Reaktif boyarmadde da denir. Molekülünde selüloz hidroksili ile kimyasal tepkimeye girebilecek atom ve atom grupları içeren, liflerle kovalent bağ oluşturabilen boyarmadde sınıfı.Işık ve yaş haslıkları yüksek olup kimyasal etkilere karşı dayanıklı olan bu boyarmaddelerle çok parlak renkler elde edilir.

Bir baskı tekniği. Dayandığı esas, önce kumaş boyutlarında bir kağıta basılan desenin sonra ısı ve basınç etkisiyle kumaş üzerine aktarılmasıdır.

Çapraz dimi örgü raporlarından yararlanarak oluşturan ‘’vaffel örgüleri’’ ile dokunmuş pamuklu kumaş. Örgüsü balpeteği görünümündedir. Daha çok perdelik olarak ya da kadın ve çocuk giyisi yapımında kullanılır.

Özellikle bazı pamuklu kumaşları havlandırmak ve yumuşak bir tutum vermek için, üzerine zımpara tozu yapıştırılmış ya da şerit halinde zımpara sarılmış hızla dönen bir şilindir üzerinden geçirme işlemi.

Çeşitleme de denir. Kumaşın deseni aynı kalarak özgün renklerine yakın ışık değerlerinde, farklı renklerde yeniden basılması, ya da farklı renkli ipliklerle yeniden dokunması. Kumaşlar çoğunlukla üç ya da dört varyantlı olarak basılırlar.

Viskoz ipeği, viskoz rayonu, odun ipeği, ot ipeği de denir. Önemli bir rejenere selüloz elyaf. Pamuğa benzemesi, ucuz ve sağlam oluşu, fiziksel yapısının büyük değişimler göstermesi nedeniyle tekstil endüstrisinde geniş kullanım alanına sahiptır.Coton Celta Süpercelta, Snia Visra, Cisalfa, Fioccon, Celtamate, Ardena, Cedena, Nevisca, Matalva, Celmate ve Sadura gibi ticari adlar altında satılmaktadır.